ΟΙ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΑΣ

Ορισμός : Παρoιμiες είναι λαϊκά απoφθέγματα που αλληyoρικά ή ειρωνικά εκφράζουν αλήθειες βεβαιωμένες. Οι αλήθειες αυτές βγαίνουν από τις εμπειρίες της καθημερινής ζωής.

Χαρακτηριστικά των παροιμιών είναι η συντομία, η αλληγορία και η επιγραμματικότητα. Διακρίνονται σε δύο κατηγορiες : στις κυρίως παρoιμiες και στα γvωμικά. Οι δημιουργοί των παροιμιών είναι άγνωστοι, εvώ των γνωμικών είναι συγκεκριμένα άτομα (σοφοί, ποιητές κ. ά.)
Οι παροιμίες έχουν θέματα αγροτικά, πολεμικά, επαyyελματικά, οικοκυρικά και συχνά ασχολούνται με διάφορους τομείς της καθημερινής ζωής.
Οι παροιμίες αποτελούν για το λαό πατροπαράδοτη σoφία και η πίστη του στις αλήθειες των παpoιμιών είναι απόλυτη.



Ο Θεός αγαπάει τον κλέφτη, μα αγαπάει και το νοικοκύρη.
(Τελικά ανακαλύπτεται ο ψεύτης, ο κλέφτης. Κάποτε πιάνεται.)

Μια του κλέφτη, δυο του κλέφτη, τρεις και την κακή του μέρα

Γέλασε και το παρδαλό κατσίκι. Γέλασε ακόμα κι εκείνος που είναι για γέλια.

Δυο καρπούζια δε χωρούν σε μια αμασχάλη. Ο υπερβολικός φόρτος δεν υποφέρεται.

Εκεί που δε σε σπέρνουν να μη φυτρώνεις. Μην ανακατεύεσαι όπου δε σου ζητούν βοήθεια.

Έκανε μια τρύπα στο νερό. Δεν κατάφερε τίποτα.

Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα. Ο όμοιος κατηγόρησε τον όμοιο.

Η τιμή τιμή δεν έχει και χαράς τον που την έχει.
Η τιμή στον άνθρωπο είναι καλό που δεν μπορεί να λογαριάσεις την αξία της, κι όποιος την έχει είναι ευτυχισμένος.

Η φτήνια τρώει τον παρά.
Γίνεται μεγάλη κατανάλωση κι από εκεί το κέρδος.

Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα.
Για όσους παραπαινεύουν τον εαυτό τους, χωρίς να δείχνουν και την αξία τους στους τρίτους.

Κάλιο αργά, παρά ποτέ.
Για παραμελημένη δουλειά.

Καθαρός ουρανός αστραπή δε φοβάται.
Αν δεν έχεις κάνει κάτι κακό, δεν κινδυνεύεις.

Κάθε καρυδιάς καρύδι μαζεύτηκε εδώ.
Όλων των ειδών άνθρωποι εδώ μαζεύτηκαν.

Κάθε μέρα δεν είναι γιορτή (ή σχόλη)
Δεν πρέπει να θεωρούνται οι εργάσιμες ημέρες σαν αργίες.

Κάθε πέρσι και καλύτερα.
Όταν δεν πάνε καλά οι χρονιές.

Και στην πλάτη έχει μάτια.
Τα καταλαβαίνει όλα, είναι έξυπνος.

Και η πίτα ολόκληρη και το σκυλί χορτάτο.
Χωρίς χάσιμο και μόνο κέρδος.

Κάνε υπομονή, χρονιά είναι και θα περάσει.
Στις χρονιές που έχουν δυστυχία από το κακό εισόδημα κυρίως.

Λύνει και δένει.
Έχει πολλή δύναμη, κοινωνική, επαγγελματική κ.λ.π.

Λέγε την αλήθεια, να’ χεις το Θεό βοήθεια.
Όταν λες την αλήθεια, δε φοβάσαι τίποτα.

Μαζί με τα ξερά, καίγονται και τα χλωρά.
Την παθαίνουν όλοι σαν συμβεί ένα κακό από έναν.

Με ξένα κόλλυβα μνημόσυνο.
Κάνουν γενναιοδωρία με ξένα πράγματα.

Να’ ταν τα νιάτα δυο φορές.
Τα νιάτα έχουν χάρη.

Να μην ξέρει το ένα χέρι τι δίνει τ’άλλο.
Σιωπή για την ελεημοσύνη που δίνεις.

Νηστικό αρκούδι δε χορεύει.
Κατανοητό, γιατί όποιος στερείται δεν έχει διάθεση για τίποτα.

Ξύνει τα νύχια του για καβγά.
Ψάχνει για αφορμή να μαλώσει.

Ο κόσμος το’ χει τύμπανο κι εμείς κρυφό καμάρι.
Το ξέρουν όλοι κι εμείς το κρατάμε μυστικό.

Ο καλός ο μύλος τ’ αλέθει όλα.
Κυρίως λέγεται για όσους παρατρώνε ή τρώνε ό,τι βρουν.

Παπούτσι από το τόπο σου κι ας είναι και μπαλωμένο.
Διότι είναι γνωστοί οι άνθρωποι του τόπου σου, αλλά και ταιριάζει ο τρόπος ζωής.

Πες μου με ποιον πας, να σου πω ποιος είσαι.
Σύμφωνα με το φίλο σου είσαι και συ, καλός ή κακός.

Πάρε τον ένα, χτύπα τον στον άλλον.
Ίδιοι και κακοί ή ανάξιοι.

Ράβε, ξήλωνε, δουλειά να μη σου λείπει.
Άσκοπη απασχόληση με τιποτένιο αποτέλεσμα.

Ρίχ’ τα στο γιαλό.
Ξέχασέ τα, και το καλό που έκανες και το κακό που σου έκαναν.

Στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα.
Στους πεισματάρηδες και ξεροκέφαλους πες ό,τι θέλεις, αυτοί δεν ακούνε.

Στραβός βελόνι γύρευε μέσα στον αχυρώνα.
Αδύνατο να βρεθεί κάτι πεσμένο μέσα σε πάρα πολλά πράγματα.

Σαν τη μύγα μες στο γάλα.
Αντίθεση σε ουσία και χρώμα.

Το γύρευε στον ουρανό, στη γη το βρήκε.
Το καλό που δεν το περίμενες.

Το αίμα νερό δε γίνεται και αν γενεί δεν πίνεται.
Η στενή συγγένεια πάντοτε συγκινεί, ό,τι κι αν συμβεί.

Τρεις κι ο κούκος.
Πολύ λίγοι άνθρωποι συγκεντρωμένοι.

Το γινάτι βγάζει μάτι.
Το πείσμα κι ο θυμός κάνουν πολύ μεγάλο κακό.

Τι είχα τι έχασα.
Διακινδυνεύεις κάτι χωρίς να το λογαριάζεις.

Στερνή μου γνώση να σε είχα πρώτα.
Αν ήξερα ή σκεπτόμουν, πολλά θα κέρδιζα.

Φασούλι το φασούλι, γεμίζει το σακούλι.
Το καλό έρχεται με την οικονομία και με το λίγο-λίγο.

Σταλαγματιά, σταλαγματιά γεμίζει η στάμνα η πλατιά.

Κουκί, κουκί γεμίζει ο κόσμος το σακί.

Ώρες ώρες δεν ξέρεις τι λες.
Κάποτε χάνεις τη λογική του.

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει.
Αρχίζει η Άνοιξη, ανθίζει πρώτη η αμυγδαλιά.

Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.
Κάνει απροσδόκητα κρύο.

Απρίλης με τα λούλουδα και Μάης με τα ρόδα.

Σαν βρέξει ο Μάρτης μια φορά, κι ο Απρίλης άλλη μια, θα δεις καρβέλια στρογγυλά και πίτες και ψωμιά.

Αύγουστε καλέ μήνα να’σουν δυο φορές το χρόνο.

Κάθε πράγμα στο καιρό του κι ο κολιός τον Αύγουστο.

Όπου ακούς πολλά κεράσια κράτα και μικρά καλάθια .
Όπου ακούς πολλές υποσχέσεις ,μην περιμένεις και πολλά πράγματα.

Οι πολλές γνώμες βουλιάζουν το καράβι.
Όταν υπάρχει ασυνεννοησία σε κρίσιμη στιγμή,η καταστροφή είναι βέβαιη.

Γέρασες και μυαλό δεν έβαλες.
Αν και μεγάλωσες, το μυαλό σου και οι πράξεις σου παραμένουν παιδικές.

Απ’ το ρόδο βγαίνει αγκάθι κι απ’ τ’ αγκάθι ρόδο.
Τα παιδιά μερικές φορές δε μοιάζουν στους γονείς τους, μπορεί να είναι εντελώς διαφορετικά απ’ αυτούς.

Πίσω έχει η αχλάδα την ουρά.
Εύκολα ξεκίνησες κάτι, αλλά περίμενε πρώτα να φτάσεις στο τέλος. Ίσως αργότερα συναντήσεις δυσκολίες.

Έχασε τα’ αυγά και τα καλάθια (ή τα πασχάλια του)
Αισθάνεται μπερδεμένος. Δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες.

Ποιος έχασε την τύχη του να την έβρω’ γω;
Το λέει με παράπονο αυτός που πάντα είναι άτυχος στη ζωή του.

Το γρήγορο και το καλό,ποτέ δεν πάνε μαζί τα δυο.
Η υπερβολική βιασύνη, συνήθως δε φέρνει καλά αποτελέσματα.

Η βιάση ψήνει το ψωμί, μα δε το καλοψήνει.

Όποιος βιάζεται σκοντάφτει.

Ό,τι κάνεις, θα’ βρεις (κι ένα παραπάνω)
Για ό,τι κακό κάνεις τώρα, σίγουρα θα τιμωρηθείς κάποτε.

Ό,τι σπείρεις, θα θερίσεις.

Ό,τι πεις θα το λουστείς.

Αλλού τα κακαρίσματα κι αλλού γεννούν οι κότες.
Γίνεται θόρυβος για κάποιο ζήτημα, ενώ στην πραγματικότητα το θέμα βρίσκεται αλλού.

Κύλησε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι.
Έχουν ταιριάξει τόσο πολύ, ώστε είναι αχώριστοι φίλοι .

Καπνός χωρίς φωτιά δε γίνεται.
Για ό,τι συμβαίνει, υπάρχει πάντα η αιτία.

Όπου βγαίνει καπνός, υπάρχει και φωτιά.

Δυο γάιδαροι μάλωναν σε ξένο αχυρώνα.
Λέγεται όταν δυο άτομα διεκδικούν κάτι ξένο.

Πότε ο Γιάννος δεν μπορεί, πότε η μέση του πονεί.
Όλο βρίσκει δικαιολογίες για να αποφύγει τις υποχρεώσεις του.

Του’ βαλε τα δυο πόδια σ’ ένα παπούτσι.
Τον υποχρέωσε, θέλοντας και μη, να κάνει κάτι.

Αφού μπήκα στο χορό, θα χορέψω.
Αφού μπλέχτηκα στην υπόθεση, πρέπει να τα βγάλω πέρα.

Κάποιο λάκκο έχει η φάβα.
Κάτι ύποπτο κρύβεται στη συμπεριφορά του.

Τάζει λαγούς με πετραχήλια.
Για να πετύχει το σκοπό του τάζει τα πιο απίθανα πράγματα, που τελικά δεν πραγματοποιούνται.

Η τρέλα δεν πάει στα βουνά.
Το λέμε για τον ανισόρροπο άνθρωπο.

Πολύ κακό για το τίποτε.
Γίνεται πολύς θόρυβος για κάτι ασήμαντο.

Καλύτερα να σου βγει το μάτι παρά τ’ όνομα.
Φρόντισε , όχι μόνο να είσαι καλός, αλλά και η φήμη σου να είναι καλή.

Τρέχει και δε φτάνει.
Είναι πολυάσχολος, όλο βιάζεται.

Έμεινε στα κρύα του λουτρού.
Έχασε την ευκαιρία μέσα από τα χέρια του, χωρίς να το περιμένει.

Έχει λερωμένη τη φωλιά του.
Η συμπεριφορά του δείχνει ότι έχει κάνει κάτι κακό και κρύβεται.

Τα μυαλά του είναι πάνω από το κεφάλι.
Το λέμε για τον ελαφρόμυαλο και το φαντασμένο.

Πήραν τα μυαλά του αέρα.

Πήρε ψηλά το αμανέ.

Το καβάλησε το καλάμι.

Έπεσε από τα σύννεφα.
Λέγεται για δυσάρεστη έκπληξη.

Του’ ρθε ταμπλάς.

Μ’ αυτό το πλευρό να κοιμάσαι.
Μην είσαι τόσο βέβαιος. Οι επιθυμίες σου δεν πρόκειται να εκπληρωθούν.

Σπίτι μου, σπιτάκι μου, σπιτοκαλυβάκι μου.
Μόνο στο σπίτι σου, όσο μικρό κι αν είναι, νιώθεις άνετα, ήρεμα.

Κλαίει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα.
Το λέμε σε περίπτωση ολοκληρωτικής καταστροφής.

Τραβάτε με κι ας κλαίω (κι ας λέω πως δε θέλω)
Κάνω πως δε θέλω αλλά στην πραγματικότητα θέλω.

Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα.
Βρίσκεται σε απελπιστική θέση, δεν μπορεί να πάρει μια απόφαση, είναι σε δίλημμα.

Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια.
Μη λες πολλά, χωρίς να λες τίποτε περισσότερο.

Δε με χωρά ο τόπος.
Έχω τόσο μεγάλη ανησυχία, που δεν μπορώ να σταθώ κάπου.

Κάλλιο πέντε και στο χέρι, παρά δέκα και καρτέρει.
Μην κυνηγάς τα πολλά κι αβέβαια, να αρκείσαι στα λίγα και τα σίγουρα.

Όποιος πάει για πολλά χάνει και τα λίγα.

Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους.
Οι τίμιες και σωστές συναλλαγές δεν καταστρέφουν τις φιλίες.

Τρώγεται με τα ρούχα του.
Λέγεται για τον γκρινιάρη.

Κάθεται σ’ αναμμένα κάρβουνα.
Ανησυχεί υπερβολικά, δεν μπορεί να ηρεμήσει.

Μπρος στα κάλλη τι’ ναι ο πόνος.
Για την ομορφιά αψηφούμε τους πόνους.

Η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει.
Όταν μιλάς απερίσκεπτα, μπορεί να κάνεις μεγάλο κακό.

Πριν μιλήσεις βούτα τη γλώσσα σου στο μυαλό σου.

Όποιος έχει τη μύγα μυγιάζεται.
Αυτός που έκανε κάτι κακό υποψιάζεται τους άλλους ότι θα του κάνουν τα ίδια.

Και του πουλιού το γάλα.
Το λέμε για να τονίσουμε την υπερβολική αφθονία.

Δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν κράτησες.
Καλύτερα διδάσκεις με τις πράξεις σου παρά με τα λόγια σου.

Φωνάζει ο κλέφτης, να φύγει ο νοικοκύρης.
Έχει άδικο και προσπαθεί με φωνές να επιβληθεί.

Λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή.
Λέγεται γι’ αυτόν που είναι σε όλα μέσα.

Μάτια που δε βλέπονται γρήγορα λησμονιούνται.
Η απομάκρυνση φέρνει τη λησμονιά.

Θα σε χορέψω στο ταψί.
Το λέμε σαν απειλή ότι θα βασανίσουμε κάποιον.